بلوچستان

نام بلوچستان در کتیبه‌های بیستون و تخت‌جمشید داریوش بزرگ هخامنشی، ماکا یا مَکَه آمده است و ایالت چهاردهم بوده است.بلوچستان را در زمان ساسانیان، کوسون می‌گفتند اما کهن‌ترین نام آن همان ماکا یا مک می‌باشد که هرودت آن را مِکیا یا مکیان خوانده است.نام‌های ذکرشده تا پس از اسلام در میان مردم معمول بوده است، زیرا در سده‌ی نخست هجری قمری که عرب‌ها بر این سرزمین دست یافتند، مکران نام داشت. بدین‌ ترتیب سده‌ها این سرزمین مکران نامیده شده است و جهان‌گردان عرب هم به نام مکران از این ناحیه یاد کرده‌اند.به باور برخی مورخان، بلوچ‌ها در گذشته‌ی بسیار دور ازمناطق دیگر به مکران مهاجرت کرده‌اند و از این زمان به بعد نام بلوچستان از آنان ماخوذ شده است.

زبان

مهم‌ترین زبان جنوب‌شرقی ایران، زبان بلوچی است که آن را به‌خاطر گونه‌ی کهن بسیاری از واژگان، باید از زبانهای مهم ایرانی شمرد. زبان بلوچی با زبان پهلوی اشکانی و نیز پهلوی اوایل دوره‌ی ساسانی نزدیک است.زیرا در اثر سختی رفت و آمد در همه‌ی سده‌های گذشته و همچنین نبود آمیختگی با دیگر گویش‌ها، صورت اصلی کلمه‌ها در این زبان پیوسته بدون دگرگونی مانده است.

زبان بلوچی از نظر زبان‌شناسی و نیز شناختن ریشه‌ی بسیاری از واژه‌ها و سابقه‌ی برخی اصطلاح‌های رایج در زبان‌فارسی، از منابع مهم به‌شمار می‌رود و می‌توان آن را به دو بخش زیر تقسیم کرد:

۱- بلوچی شمالی یا سرحدی: این گویش در نواحی زاهدان، خاش و سیستان متداول است.

۲- بلوچی  جنوبی: در ایرانشهر، سراوان،سرباز و چابهار بدان سخن گفته می‌شود که با وجود تفاوت در بیش‌تر واژگان، برای افراد هر دو دسته قابل تشخیص است.

نژاد

پژوهش‌گران بر این باورند که آریایی‌ها در روزگاری بسیار کهن در دشت پامیر، آسیای میانه، ارمنستان، ارتفاعات کارپات، ساحل‌های رود دانوب پایین، آلمان، اسکاندیناوی و به‌بیان دیگر در شمال اروپا و آسیا زندگی می‌کرده‌اند.

بعدها یعنی حدود ۴۰۰۰سال پیش از میلاد، در اثر زیادشدن جمعیت و یا برخی علت‌های دیگر، از این سرزمین‌ها به‌مهاجرت پرداخته و هر دسته از آنان به‌جانبی رهسپار شده و در آن اقامت گزیدند.

گروهی از این قبیله‌ها از راه خوارزم به‌سوی بلخ و پیرامون آن سرازیر شده و در حدود شرقی و شمال‌شرقی ایران کنونی ساکن گردید. بعدها همین گروه به‌سوی غرب پیش آمد و به‌شعب و قبایل گوناگون بخش شدند.

شاهان هخامنشی، بخش اعظم این سرزمین‌ها و اقوامی را که در آن زندگی می‌کرده‌اند به زیر فرمان خود درآوردند. در برخی از کتیبه‌های داریوش از جمله کتیبه‌ی بیستون که در آغاز سال ۵۲۰ پیش از زایش یه‌فرمان وی در صخره‌ای از کوه بیستون کنده شده از ایالت‌های ۲۳گانه‌ی هخامنشی از جمله ماکا(بلوچستان )نام برده شده است

بی‌تردید قوم سخت‌کوش بلوچ نیز از همین اقوام آریایی جدا شده و پس از گذشتن از بخش‌های شمالی به‌ناحیه‌ی جنوب آمده است. در این مورد نزدیکی زبان بلوچی به زبان باستانی اقوام مادی، موید این نظر است. با توجه به بررسی و اندازه‌گیری‌های انجام شده توسط دانشمندان نژادشناس از درازای بدن همه‌ی طوایف و قبایل از جمله مردم بلوچستان، آشکار شده است که مشخصات نژادی بلوچ‌ها و آریاییان کاملاً شبیه و یکسان بوده و درنتیجه قوم بلوچ، ایرانی نژاد و همانند کُرد، لُر ، فارس، آذری، تاجیک و… شعبه‌ای از نژاد آریایی می‌باشند

بلوچ‌ها، قامتی بلند و کشیده دارند که میانگین درازای آن به ۱۷۰ و در حداکثر آن، به ۱۹۰ سانتی متر می‌رسدهمچنین سروصورتی پهن با موهای بسیار، جمجمه‌ای بزرگ به اندازه‌ی ۸۰-۸۱ و بینی کشیده و چشمانی درشت که از ویژگی‌های طبیعی و ایرانی بودن آن‌ها است.

برخی ازمحققان ، زبان بلوچى را یکى از لهجه‏ هاى قدیم زبان فارسى دانسته ‏اند. متأسفانه دانشمندان زبان شناس تا کنون در باره زبان بلوچى به تحقیق و تتبّع نپرداخته‏ و کتابى تألیف نکرده‏ اند. در عوض جهانگردان ، مأموران سیاسى درخصوص اوضاع بلوچستان کتابهاى مختلفی انتشار داده ‏اند. بطوریکه تعداد این کتابها، بنا به فهرستى که در دایرة المعارف اسلامى آمده از ۶۰ جلد تجاوز می ‏کند.

انگلیسیها یک قرن پیش مطالعات و تحقیقات لازم را در مورد بلوچستان انجام داده و گرامر بلوچى را هم به طبع رسانیده ‏اند. مطالعات تاریخى زبان فارسى نشان میدهد که زبان فارسى امروزى و زبان بلوچى هر دو دنباله بلافصل زبان « فارسى میانه»  هستند. عنوان کردن زبان بلوچى به عنوان گویشى از «فارسى میانه» چندان از راه صواب به دور نیست. اما دانستن آن در زمره گویشى از گویشهاى فارسى امروزى (فارسى نو) منطقى به نظر نمى‏رسد، چون درک زبانهاى فارسى و بلوچى امروزى براى سخنوران این دو زبان بدون آموزش، امکان پذیر نیست. با نگاهى دقیق تردرمی ‏یابیم که نزدیکترین زبان درحال حاضر به زبان بلوچى «زبان فارسى» است، چنانچه در زبان بلوچى با مشکلاتى مواجه شویم، منطقى تر آن است که چاره آن را در زبان فارسى بجوییم و در صورت برخورد با مشکلات در زبان فارسى از زبان بلوچى کمک بگیریم.

زبان بلوچى یکى از لهجه‏ هاى زبان فارسى قدیم است که از ریشه اوستایى و پهلوى الهام می ‏گیرد و به لحاظ تماس کمتر مردم بلوچ با مردم سایر مناطق ایران که ناشى از دورى منطقه بوده است، به خوبى حفظ شده و اصالت خود را از دست نداده است و در بسیارى موارد، بخصوص از نظرکاربرد و حروف در کلمات و اصوات در لغات، خلوص و قدمت خاص خود را دارد.

زبان بلوچى امروز، ترکیبى از فارسى قدیم و فارسى جدید می ‏باشد. علاوه بر آن لغات هندى و اردو وعربی و پشتو درزبان بلوچی رخنه کرده و در پاره‏اى از موارد لغات انگلیسى در زبان بلوچى نیز وارد شده است و آن به لحاظ تسلط انگلیسیها بر بلوچستان و اقامت طویل المدت انگلیسى درهندوپاکستان  می ‏باشد که زبان بلوچی نیزازگزندآنها درامان نبوده است.

به عقیده بعضی ازصاحب نظران زبان بلوچها از قدیمی‏ترین زبانهاى جهان و بى تردید متعلّق به پیش از «دوره میانه» است و به تحقیق زبانى که کتیبه بیستون را بدان نوشته بودند، با تفاوت هاى اندکى، همین زبان بلوچى است که اکنون در بلوچستان متداول؛ و از لحاظ موسیقى درونى کلمات در میان زبانها و لهجه‏ هاى رایج در ایران، دُرّى یگانه است. این زبان به پهلوى اوایل عصر ساسانى نزدیکتر است.

در حال حاضر زبان بلوچى درایران با دو شعبه بزرگ : بلوچى شمالى یا سرحدّى و بلوچى جنوبى یا مکرانی  جارى است. لازم به توضیح است که به علت وسیع بودن سرزمین بلوچستان و عدم ارتباطات نواحى پراکنده آن ، لهجه ‏هاى گوناگونى در آن رواج دارد. بطوریکه امروزه یک بلوچ زاهدانى نمی ‏تواند زبان یک بلوچ «سربازی» یا «دشتیارى» را بفهمد چنین امرى در سایر جاها نیز صدق مى‏کند. بلوچى شمالى بیشتر تحت تأثیر لغات زبان فارسى قرار گرفته است و برعکس بلوچى جنوبى بیشتر متأثر از لغات انگلیسى و اردو مى‏باشد.

آقاى آموزگاررئیس سابق فرهنگ سروان مى‏نویسد: «مشکل بزرگ در راه تحقیقات مربوط به زبان بلوچى این بود که نتوانستم قاعده و دستور واحدى براى صرف و تغییر شکل یافتن در زمانهاى ماضى و مضارع بدست آورم. هر فعل به صورتى صرف میشود و تابع قانون معینى نیست و شبیه به افعال بى قاعده انگلیسى است، و دیگر آنکه، لغات و مفاهیم هر دهکده‏اى متفاوت با دهکده دیگرى بود و این خود مستلزم صرف وقت بسیار است تا یک نفر غیر بلوچ بتواند تغییرات و تفاوتها را تشخیص داده ومتوجه گردد».

ویژگیهای جغرافیایی شهرستان کُنارک

موقعیت جغرافیایی: شهرستان کنارک با مساحت ۱۱۵۶۹کیلومتر مربع در منتهی الیه جنوب شرقی ایران و استان درنواحی ساحلی دریای عمان واقیانوس هند ودر حدود ۳۰ کیلومتری بندرچابهار ق رار گرفته است.

تقسیمات کشوری: این شهرستان به مرکزیت بندر صیادی کنارک دارای تعداد یک شهر، ۲بخش(مرکزی وزرآباد) و۴ دهستان (کهیر،جهلیان،زرآبادشرقی و زرآبادغربی)است.وبراساس تقسیمات کشوری سال جاری از بخش به شهرستان ارتقاء یافته است .

شهرستان کنارک بلحاظ موقعیت خاص جغرافیایی و امکانات و توانمندیهای بالقوه صید و صیادی و کشاورزی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.و چون از نظر مختصات جغرافیایی نزدیک به مدار راس السرطان می باشد اثرات جانبی بادهای موسومی و اثر تعدیل کننده دریای عمان ، این شهرستان را از نظر آب و هوایی معتدل در تمام فصول سال نموده است.

شهرستان کنارک از وجود اسکله مهم بندر صیادی کنارک وبنادر فعال صیادی ، مناظر دیدنی ثپه های گل افشان در کهیر زرآباد. مزارع کاشت موزدرمنطقه زرآباد،محوطه های پارینه سنگی (قدمت پیش از تاریخ موقعیت کنارک)،فرودگاه وپارک ساحلی وپلاژهای ساحلی بندر کنارک برخوردار می باشد.

صنعت : صنعت شهرستان کنارک بیشتر وابسته به صید و صیادی (شیلات) می باشدو بیشتر موسسات تولیدی شهرستان صنایع جانبی صید هستند مثل صنایع کنسروسازی و تکثیر و عمل آوری میگووسردخانه محصولات غذائی دریایی که بخش اعظم صنایع فعال در شهرستان را تشکیل می دهد.شهرک صنعتی کنارک ۲۵۰ هکتار برای احداث ۳۰۰ واحد صنعتی می باشد.

انرژی: نیروگاه گازی کنارک باقدرت۱۰۸مگاوات یکی از منابع تامین انرژی مورد نیاز استان می باشد.

صنایع دستی: از صنایع دستی این شهرستان می توان به توتن سازی و لنج سازی اشاره کرد.

نادر شاه افشار و منطقه سرحد و بلوچستان

رای بررسی این موضوع کتب بسیاری را مطالعه نمودم و در ضمن این مطالعات به این نتیجه رسیدم که ناحیه ای در بلوچستان بنام سرحد به طور کلی در یک برهه 500 ساله از تاریخ بلوچستان محذوف گردیده است.

بلوچ در شاهنامه :

مختصری درباره ویژگی‌های آوایی لهجه لاشاری

درباره تقسیم بندی زبان بلوچی دیدگاههای زیادی وجود دارد. زبان شناسان زبان بلوچی را براساس جغرافیا سکونت مردم بلوچ به لهجه‌های مختلف تقسیم کرده‌اند. ویلهلم گیگر زبان بلوچی را به دودسته عمده شمالی و جنوبی تقسیم کرده‌است. در این تقسیم بندی بلوچی جنوب به دو دستهٔ شرقی و غربی و بلوچی شمال به دو دستهٔ شمالی و جنوبی تقسیم شده‌اند. جوزف الفنبین محقق برجسته زبان بلوچی را به شش دسته تقسیم می‌کند که عبارتند از: الف- لهجه‌های تپه‌های شرقی ب- لهجه رخشانی ج- لهجه سراوانی د- لهجه کیچی ه- لهجه لتونی (لاشاری) و- لهجه‌های ساحلی

لهجه لاشاری منطقه لاشار در بلوچستان ایران قرار دارد. این منطقه شامل نواحی مانند اسپکه، پیپ، مسکوتان و فنوج می‌شود. از خصیصه‌های اصلی لهجه لاشاری آوای /ū/ است که در این لهجه ثابت مانده‌است. چون در برخی لهجه‌های بلوچی این صدا به i/ /تبدیل شده‌است. دیگر ویژگی این لهجه استفاده از مصوت‌های مرکب است در حالیکه در برخی لهجه‌های بلوچی واژگانی که دارای مصوت‌های مرکب هستند به مصوت ساده تبدیل می‌شوند. استفاده از نیم مصوت /y/ در ابتدای برخی واژگانی که با مصوت شروع می‌شوند. در لهجه لاشار برخی آواهای وجود ندارند ویا به آواهای متناظر تبدیل شده‌اند مانند: /ŗ/ که به /r/تبدیل شده‌است. بررسی نیم مصوت /y/مصوت یا واکه واج‌هایی هستند که از لرزه تارهای آوایی پدید می‌آیند و بدون برخورد با هیچ مانعی از مجرای دهان می‌گذرند. مصوت‌های زبان بلوچی ۸ عدد هستند که به دو دسته زیرتقسیم می‌شوند: ۱- مصوت‌های کوتاه: /a/، /i/، /u/ ۲- مصوت‌های بلند(کشیده):/ā/، /ī/، /ū/، /e/، /o/ در زبان بلوچی برخلاف زبان فارسی واژه می‌تواند با مصوت آغاز شود. در زبان بلوچی به ابتدای برخی واژه‌ها که با مصوت‌های بلند شروع می‌شوند نیم مصوت /y/ اضافه می‌کنند. مثلا کلمه /īrān/ در بلوچی به صورت /yerān/ تلفظ می‌شود. افزودن نیم مصوت /y/ در لهجه لاشاری بیشتر دیده می‌شود. در مصوت بلند /ā/ که در ابتدائی کلمه قرار می‌گیرد در برخی کلمات این افزودن نیز روی می‌دهد. به طور نمونه می‌توان به کلمات زیر اشاره کرده که در لهجه لاشار به آنها نیم مصوت /y/ اضافه می‌شود. مثلا کلمه«علی» به صورت /yalī / در لاشاری قدیم تلفظ می‌شود. در دیگر لهجه‌ها لاشاری /āp/ /yāp/ /ārt/ /yārt/ /ādink/ /yādink/ /ātesh/ /yātesh/ آوای دیگری که در لهجه لاشاری با دیگر لهجه‌های متفاوت است، آوای /ŗ/ است. این واج در لهجه لاشاری منسوخ شده‌است. در دیگر لهجه‌های این واج موجود است و مورد استفاده قرار می‌گیرد ولی مردم لاشار این واج را به واجی مشابه آن تغییر داده‌اند. واج /ŗ/ در بلوچی لاشار به صورت /r/ تلفظ می‌شود. مثلا واژه /lahŗ/ در لاشاری به صورت /lahr/ تلفظ می‌شود.در واقع واج /ŗ/ مخصوص زبان بلوچی است در لاشاری به صورت /r/ فارسی گفته می‌شود که این تبدیل واج در لاشاری تاثیر زبان فارسی را نشان می‌دهد. دیگر ویژگی متمایز کننده لهجه لاشاری استفاده از شناسه اول شخص در پایان فعل‌های زمان گذشته‌است. مثلا در لاشاری برای گفتن مفهوم «رفتم» به بن فعل «/rapt/» «/uŋ/» اضافه می‌کنند. این در حالی است که در برخی لهجه‌ها شناسه اول شخص به صورت «/āŋ/» اضافه می‌شود. در این شناسه معمولا صدای آخر آن غنه می‌شود ولی در هنگام بیان آن به صورت تاکید یا خشمگینانه به صورت /n/ تلفظ می‌شود.

زبان بلوچي

خط فارسی عربی در قرن پانزدهم از طريق مغولها به هند راه يافت و از آن پس در نوشتن زبان اردو از آن استفاده ميشود و تعدادی حروف جديد از جمله ٹ، ڑ،  ڈ، ں وے نيز  به آن اضافه شده است.

درچند سال گذشته ادعاهای کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و استفاده کردن از نام جعلی خلیج عربی به جای خلیج فارس احساسات ایرانیان را برانگیخت وباعث شد تا موجی از محکومیت این اقدام در رسانه ها ووبلاگها وپیامکها براه بیفتد.
این در حالیست که سیاستمداران ودولتمردان ایرانی در این قضیه از مردم چند گام عقبتر بودند.
چندی پیش بحثی دررسانه های اینترنتی به راه افتاد که در اقدامی رو به جلو و با توجه به سابقه تاریخی نام دریای مکران در اسناد گوناگون ایرانیان نیز از نام دریای مکران ویا پارس به جای دریای عمان استفاده کنند.

دیرءَ نه بیت تَربیت تلار // بزودی تلار(زمین سفت و سخت)را آبیاری و میکاریم
دپ پچ بِکنت پَلّین پلار // حصارهای زمینهای لم یزرع باز می شوند
آسربه بیت وهدین ودار // آرزوهای دیرین به پایان می رسد
سربیت جهانا مئی سُوار// پیک سوار صلح ما به سراسر جهان می رسد
بیرانی بوپان شُشتگین // از انتقام دست شسته و رها کردیم
بندانی لوپان پروشتگین// حلقه هاو زنجیر زندان را شکسته ایم
جنگانی چُوپان هِشتگین // جنگ و خشونت را رها کرده
بانداتی سُوبان نِشتگین // در آرزوی موفقیتهای فردا نشسته ایم
چالاک بلوچانی لوار // ای لوار(بادموسمی بلوچستان )پیغام صلح و دوستی قوم بلوچ را سریع برسان
سرکن جهانا مئی توار // و صدای صلح ،عدالت و دوستی ما را به جهانیان برسان
سُهل ءُ صلاح مئی کِردوکار // صلح و دوستی کردار ما
دنیا دراهین مئی دوار // سراسر دنیا سرای ما

نام اثر : اندیشه انسانی

شاعر ،مترجم : عبدالسلام بزرگ زاده

http://balouch.loxblog.com